Ảnh: Reuters

Theo tờ South China Morning Postngày 11.8, các công ty và thợ mỏ Trung Quốc ở châu Phi đang đối diện những mối đe dọa an ninh nghiêm trọng từ các nhóm vũ trang khi đến châu lục này khai thác vàng.

Trong những tháng gần đây, đã có nhiều vụ tấn công và bắt cóc nhằm vào thợ mỏ vàng được ghi nhận tại Ghana, Cộng hòa Trung Phi, Mali và Cộng hòa Dân chủ Congo.

Tại Mali - một trong những nước sản xuất vàng hàng đầu châu Phi - Đại sứ quán Trung Quốc đã nhiều lần cảnh báo công dân không nên tiếp tục khai thác vàng do tình hình an ninh ngày càng xấu đi.

Cảnh báo mới nhất của Đại sứ quán Trung Quốc, ban hành hôm 2.8, kêu gọi tất cả công dân Trung Quốc tại Mali tăng cường các biện pháp an ninh và ngay lập tức đình chỉ mọi hoạt động khai thác vàng, theo Hoàn Cầu thời báo.

Những cảnh báo trên được đưa ra sau một loạt các vụ tấn công và bắt cóc nhằm vào thợ mỏ vàng, đặc biệt là công dân Trung Quốc, trong bối cảnh tình hình an ninh đã xấu đi kể từ sau cuộc chính biến quân sự năm 2020 tại Mali.

Hồi tháng 5, hai người Trung Quốc bị bắt cóc và máy móc hạng nặng của họ bị thiêu rụi tại một mỏ vàng cách thủ đô Bamako của Mali khoảng 100 km.

Các chuyên gia cho rằng người Trung Quốc dễ trở thành nạn nhân vì họ thường trực tiếp tham gia khai thác ở các khu vực xa xôi, có nguy cơ cao, trong khi những người đồng nghiệp phương Tây thường hoạt động từ xa.

Việc sẵn sàng tiến vào các khu vực dễ xảy ra nổi dậy, cùng với thói quen mang theo số tiền lớn, khiến họ trở thành mục tiêu hàng đầu cho các nhóm vũ trang bắt cóc và cướp bóc.

Theo điều phối viên Oluwole Ojewale tại Viện Nghiên cứu An ninh ở Senegal, nguyên nhân chính dẫn đến các vụ bắt cóc trong lĩnh vực khai thác vàng là "người Trung Quốc rất táo bạo".

"Trong khi các đồng nghiệp phương Tây thường ở lại thủ đô các nước để tiến hành đàm phán và tương tác với cộng đồng địa phương trong hoạt động khai thác, người Trung Quốc trực tiếp tham gia ở những vùng xa xôi. Các công ty Trung Quốc không giao phó trách nhiệm này cho các đối tác địa phương, nên người lao động của họ trở thành nạn nhân trực tiếp của các vụ bắt cóc", ông nói.

Vào tháng 3.2023, chín người Trung Quốc thiệt mạng tại một mỏ vàng gần thị trấn Bambari của Cộng hòa Trung Phi.

Các vụ việc tương tự tiếp tục xảy ra tại Cộng hòa Dân chủ Congo. Vào tháng 7.2024, sáu thợ mỏ Trung Quốc và hai binh sĩ Congo bị một nhóm dân quân giết hại tại một mỏ vàng ở tỉnh Ituri.

Bất chấp nguy cơ bị bắt cóc để đòi tiền chuộc hoặc bị giết, hàng ngàn thợ mỏ Trung Quốc vẫn đổ xô đến vùng đông Congo, đặc biệt là tỉnh Nam Kivu, để tìm kiếm vàng.

Chuyên gia Lauren Johnston, nhà nghiên cứu cao cấp tại Viện AustChina (ACI) ở Melbourne (Úc), cho biết cơn sốt khai thác vàng của người Trung Quốc ở châu Phi được thúc đẩy bởi sự bất ổn về tính bền vững của hệ thống tiền tệ dự trữ USD.

"Bất ổn về kinh tế và chuỗi cung ứng toàn cầu, cùng với các cuộc xung đột và căng thẳng địa kinh tế... đã khiến các quốc gia và nhà đầu tư quay trở lại các khoản đầu tư trú ẩn an toàn như vàng", bà giải thích.

Ngoài hàng ngàn thợ mỏ thủ công nhỏ lẻ đổ về châu Phi, còn có một đợt mua bán sáp nhập rầm rộ của các công ty Trung Quốc quan tâm việc thâu tóm các tài sản vàng ở châu Phi.

Zijin Mining, công ty đã thâu tóm mỏ vàng Akyem tại Ghana của tập đoàn Newmont (Mỹ) với giá 1 tỉ USD, dường như cũng đang quan tâm đến việc tiếp quản mỏ vàng Tongon của Barrick Mining ở Bờ Biển Ngà với giá lên đến 500 triệu USD.

Các thương vụ tương tự cũng được thực hiện bởi Công ty Shandong Gold, với khoảng 400 triệu USD mua lại Cardinal Resources tại Ghana vào năm 2021 và Chifeng Jilong thâu tóm mỏ vàng Wassa ở Ghana với giá khoảng 470 triệu USD vào đầu năm 2022.